این شعار كه خواست عمومی ملت ایران در جریان پیروزی انقلاب اسلامی را بازتاب می دهد در طی 33 سال گذشته همواره نقشی تعیین كننده در تحولات سیاسی كشورمان داشته و مسوولان جمهوری اسلامی نیز همواره در مسائل داخلی و روابط خارجی آن را در نظر گرفته اند.

شعاریاد شده، ماهیت انقلاب و روح حاكم بر قانون اساسی جمهوری اسلامی محسوب می شود و نظام جمهوری اسلامی تبلور و تجلی شعار 'استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی' است.

استقلال:

اولین واژه شعار یاد شده استقلال است. استقلال طلبی ملت ایران علاوه بر جنبه های دینی، ریشه در تحولات سیاسی تاریخ معاصر كشورمان دارد.

مطابق آموزه های دینی تسلط كفار بر مسلمانان نفی شده است، در آیه 141 سوره نساء در این مورد آمده است: 'لن یجعل الله للكافرین علی المسلمین سبیلا'،'خداوند تسلطی برای كافران بر مسلمانان ، قرار نداده است.' و براین اساس هرگونه استیلا و سلطه كافران بر مؤمنان كاملا نفی شده است.

علاوه بر جنبه های دینی دخالت های مكرر دولت های استعماری روس و انگلیس در امور داخلی ایران در دوره قاجار و پهلوی اول و سپس دخالت آشكار ایالات متحده آمریكا در امور داخلی ایران در دوره پهلوی دوم موجب شد،قطع دست اجانب از امور كشور و رسیدن به استقلال واقعی به آرمان مبارزان نهضت مشروطیت و انقلاب اسلامی تبدیل شود.

منظور از استقلال سیاسی آن است كه یك كشور از جهت مدیریت سیاسی تابع یا متاثر از كشور دیگر نباشد. در این مفهوم، استقلال و حاكمیت خارجی، ادامه و مكمل حاكمیت داخلی است كه به موجب آن دولت انحصارا ابتكار تعیین سرنوشت كشور را بدون دخالت سایر دولت ها داراست.

حاكمیت خارجی دولت - كشور مستلزم نفی هرگونه تبعیت یا وابستگی آن كشور در برابر دولت های خارجی است. دولت - كشور دارای حاكمیت خارجی در روابط متقابل خود در سطح بین الملل با دولت - كشورهای دیگر كاملا برابر است و به عنوان یك شخصیت حقوقی مستقل و برابر با دولت های دیگر رفتار می كند.

اصل احترام به حاكمیت ملی كشورها اصلی است كه در حقوق بین الملل پذیرفته شده و در اسناد بین المللی نیز مورد تایید كشورها قرار گرفته است.

در بند 4 منشور ملل متحد آمده، تمامی اعضا در روابط بین المللی خود از تهدید به زور یا استفاده از آن بر ضد تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر كشوری خودداری خواهند نمود.

اقدام استقلال خواهانه ملت و دولت انقلابی ایران در شرایطی صورت گرفت كه وابستگی به یكی از بلوك های شرق و غرب در آن زمان سیار رایج بود و با القا و جو سازی های دستگاه های تبلیغاتی نظام های امپریالیستی، تصور تاسیس نظام سیاسی مستقل از ابرقدرت ها دور از ذهن و غیر عملی به نظر می رسید.

قانون اساسی جمهوری اسلامی در اصول متعددی به جایگاه رفیع استقلال اشاره دارد. 'طرد كامل استعمار و جلوگیری از نفوذ اجانب' و 'تقویت‏ كامل‏ بنیه‏ دفاع‏ ملی‏ از طریق‏ آموزش‏ نظامی‏ عمومی‏ برای‏ حفظ استقلال‏ و تمامیت‏ ارضی‏ و نظام‏ اسلامی‏ كشور' به عنوان یكی از برنامه های سیاسی دولت در قانون اساسی آمده است.(بند 5 و 11 اصل سوم)

در اصل ‏151 قانون اساسی آمده است: سیاست‏ خارجی‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ بر اساس‏ نفی‏ هرگونه‏ سلطه‏ جویی‏ و سلطه‏ پذیری‏، حفظ استقلال‏ همه‏ جانبه‏ و تمامیت‏ ارضی‏ كشور، دفاع‏ از حقوق‏ همه‏ مسلمانان‏ و عدم‏ تعهد در برابر قدرت‏ های‏ سلطه‏ گر و روابط صلح‏ آمیز متقابل‏ با دول‏ غیر محارب‏ استوار است‏.

براساس اصل‏ 152 قانون اساسی نیز 'هرگونه‏ قرارداد كه‏ موجب‏ سلطه‏ بیگانه‏ بر منابع طبیعی‏ و اقتصادی‏، فرهنگ‏، ارتش‏ و دیگر شئون‏ كشور گردد، ممنوع‏ است‏.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی دولت و ملت ایران آرمان استقلال خواهی را نصب العین قرار داده و استقلال خود را در مقابل قدرت های خارجی حفظ و همچنین در طی هشت سال دفاع مقدس با متجاوزان خارجی مقابله كرده است.

آزادی :

دومین واژه شعار یاد شده ، آزادی است كه یكی از مهم ترین خواسته های مردم ایران در یك قرن اخیر بوده و در جریان نهضت مشروطیت و نهضت ملی شدن صنعت نفت نیز مطرح شد و در روند پیروزی انقلاب اسلامی مردم با صدای رساتری آزادی و رهایی از بند نظام استبدادی را فریاد زدند.

آزادی حقی است كه به موجب آن افراد بتوانند استعدادها و توانایی های طبیعی و خدادادی خود را به كار اندازند، مشروط بر آنكه آسیب یا زیانی به دیگران وارد نسازند. آزادی در اسلام به معنای آزادی از هر قید و بند و از هرعبودیتی به جز عبودیت برای خدای سبحان است.

*جایگاه استقلال و آزادی در قانون اساسی:

قانون اساسی جمهوری اسلامی در اصول متعددی به جایگاه رفیع استقلال و آزادی اشاره دارد. در بند 5 و 11 اصل سوم این قانون 'طرد كامل استعمار و جلوگیری از نفوذ اجانب' و 'تقویت‏ كامل‏ بنیه‏ دفاع‏ ملی‏ از طریق‏ آموزش‏ نظامی‏ عمومی‏ برای‏ حفظ استقلال‏ و تمامیت‏ ارضی‏ و نظام‏ اسلامی‏ كشور' به عنوان یكی از برنامه های سیاسی دولت آمده است.

اصل نهم قانون اساسی نیز استقلال و آزادی را لازم و ملزوم یكدیگر دانسته و اجازه نمی دهد فرد یا گروهی به نام آزادی به استقلال كشور لطمه وارد كند یا برعكس به نام حفظ استقلال، آزادی های مشروع را سلب كند.

در اصل نهم قانون اساسی چنین آمده است: 'در جمهوری اسلامی ایران، آزادی و استقلال و وحدت و تمامیت ارضی كشور از یكدیگر تفكیك ناپذیرند و حفظ آن ها وظیفه دولت و آحاد ملت است. هیچ فرد یا گروه یا مقامی حق ندارد به نام استفاده از آزادی، به استقلال سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، نظامی و تمامیت ارضی ایران كمترین خدشه ای وارد كند...'

در فصل سوم قانون اساسی در اصول 19 تا 42 حقوق ملت در جلوه های مختلف بیان شده و آزادی افراد تا آن حد كه به حقوق و آزادی دیگران و ارزش های جامعه ضرری نرساند ، مورد تاكید قرار گرفته است.

*جمهوری اسلامی:

عبارت جمهوری اسلامی كه جزیی از شعار انقلاب است ، نیز یكی از مهم ترین خواسته های مردم در جریان پیروزی انقلاب اسلامی بوده كه این خواسته، بعدها در جریان تعیین نظام سیاسی جایگزین رژیم سلطنتی در 12 فروردین 1358 به تایید اكثریت ملت ایران رسیده است.

جمهوری بیانگر شكل حكومت است كه آن را از نظام های سلطنتی و جمهوری های ظاهری متمایز می سازد و بیانگر نقش مردم در تعیین زمامداران است .

واژه اسلامی نیز نظام سیاسی ایران را از سایر نظام های جمهوری رایج درجهان متمایز می سازد. اسلامی بودن نظام به معنای حاكمیت ارزش های اسلامی بر تمامی امور كشور است و ولی فقیه، ولایت امر و امامت امت را برعهده می گیرد.

در باره اسلامی بودن امور در جمهوری اسلامی در اصل‏4 قانون اساسی آمده است:' تمامی قوانین‏ و مقررات‏ مدنی‏، جزایی‏، مالی‏، اقتصادی‏، اداری‏، فرهنگی‏، نظامی‏، سیاسی‏ و غیر اینها باید بر اساس‏ موازین‏ اسلامی‏ باشد. این‏ اصل‏ بر اطلاق‏ با عموم‏ همه‏ اصول‏ قانون‏ اساسی‏ و قوانین‏ و مقررات‏ دیگر حاكم‏ است‏ و تشخیص‏ این‏ امر برعهده‏ فقها شورای‏ نگهبان‏ است‏.'

همچنین براساس اصل 57 قانون اساسی قوای‏ حاكم‏ در جمهور اسلامی‏ ایران عبارتند از: قوه مقننه، قوهء مجریه، قوه قضائیه كه زیر نظر ولایت مطلقه ی امر و امامت امت برطبق اصول آینده ی این قانون اعمال میگردند.این قوا مستقل از یكدیگرند.

در اصل اول قانون اساسی جمهوری اسلامی در باره نوع حكومت كشور آمده است: حكومت‏ ایران‏، جمهوری‏ اسلامی‏ است‏ كه‏ ملت‏ ایران‏، بر اساس‏ اعتقاد دیرینه‏ اش‏ به‏ حكومت‏ حق‏ و عدل‏ قرآن‏، در پی‏ انقلاب‏ پیروزمند خود به‏ رهبری‏ مرجع عالیقدر تقلید آیت‏ الله‏ العظمی‏ امام‏ خمینی(ره)‏، در همه‏ پرسی‏ دهم‏ و یازدهم‏ فروردین‏ ماه‏ یكهزار و سیصد و پنجاه‏ و هشت‏ هجری‏ شمسی‏ ... با اكثریت‏ 2 / 98 درصد تمامی كسانی‏ كه‏ حق‏ رای‏ داشتند، به‏ آن‏ رای‏ مثبت‏ داد.

در اصل 6 قانون اساسی نیز بر نقش محوری مردم در نظام جمهوری اسلامی و انتخاب زمامدران توسط آنان تاكید شده است: در جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ امور كشور باید به‏ اتكا آرا عمومی‏ اداره‏ شود، از راه‏ انتخابات‏، انتخاب‏ رییس‏ جمهوری، نمایندگان‏ مجلس‏ شورای‏ اسلامی‏، اعضای‏ شوراها و نظایر اینها، یا از راه‏ همه‏ پرسی‏ در مواردی‏ كه‏ در اصول‏ دیگر این‏ قانون‏ معین‏ می‏ گردد.

براین اساس با توجه به تحولات سیاسی ایران در 33 سال گذشته، می توان گفت: شعار استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی یكی از مهم ترین شعارهایی است كه در جریان پیروزی انقلاب اسلامی مطرح شده و با قرار گرفتن در اصول مختلف قانون اساسی به یكی از تاثیرگذارترین شعارهای انقلاب اسلامی تبدیل شد و نقش تعیین كننده ای در تاریخ كشورمان ایفا كرد.

گزارمیز**1912**1542**